Russuzlaştırma
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2022) |
Russuzlaştırma, Rus İmparatorluğu ve Sovyetler Birliği döneminde Ruslaştırma politikasına tabii tutulan halkların dil, kültür, tarihsel bellek gibi ulusal kimlik unsurlarını yeniden inşa etmesidir.
Rus İmparatorluğu'nun çöküşünden sonra[değiştir | kaynağı değiştir]
Russuzlaştırma ilk kez Rus İmparatorluğu'nun 1917'deki çöküşünün ardından Polonya, Finlandiya, Gürcistan, Estonya, Letonya ve Litvanya'da ortaya çıktı. Bu dönemde geçmişteki Ruslaştırma politikasına tepki olarak Rus diline yönelik ayrımcılık yapılmıştır.
Kars[değiştir | kaynağı değiştir]
Moskova Antlaşması'nın ardından Rusya, işgal ettiği Kars'tan çekilip kenti Türkiye'ye bırakmak zorunda kaldı. 1897 nüfus sayımına göre Kars'ın %7.7'sini Ruslar oluşturuyordu. Bu oran göçlerle sıfırlanmıştır.
Kiril alfabesinden vazgeçme[değiştir | kaynağı değiştir]
Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra birkaç ülke, dillerinin yazımında kullandığı Kiril alfabesinden vazgeçme kararı aldı. Bunu yapmaktaki bir motivasyon da Russuzlaştırmadır. Azerbaycan, Moldova, Özbekistan ve Türkmenistan Latin alfabesine geçerken Kazakistan, 2025'te geçiş sürecini tamamlayacak.[1]
Türkmenistan[değiştir | kaynağı değiştir]
Türkmenistan'da Rusça eğitim veren kurumlar kapatılmış ve öğrencileri Türkmen okullarına yönlendirilmiştir.[2] Hükûmet, Rusça eğitimini bir saatle sınırlandırmış, Rusça yayın yapan medya kuruluşlarını engellemiş ve kütüphanelerdeki Rusça yayınlara erişimi kısıtlamıştır.[3]
Ukrayna[değiştir | kaynağı değiştir]
Ukrayna'daki Russuzlaştırma faaliyeti, SSCB'nin dağılmasıyla başlamış olsa da Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sürecinde hız kazanmıştır. Daha öncesinde sistemsiz ve spontane bir şekilde ilerlerken istila günlerinde devlet politikası haline gelmiştir.
Bu kapsamda Sovyet ve Rus anıtları yıkılmış, geçmiş dönemden kalmış sokak ve cadde adları değiştirilmiştir.[4] Lviv, Dnipro,[5] Kıyiv[6] ve Harkiv'de Rusça olan yerleşim yerlerinin adı değiştirilmiştir. İvano-Frankivsk, Rusça bir belde adı bulunmayan ilk kent oldu.[7]
8 Nisan 2022'de yapılan bir anket çalışmasına göre, Ukraynalıların %76'sı bu yöndeki değişimleri destekliyor.[8][9]
21 Nisan 2022'de Ukrayna Millî Güvenlik ve Savunma Konseyi Sekreteri Oleksiy Danilov, "Rusya'ya dair herhangi bir şey kalmaması için" çalışacaklarını açıklamıştır.[10]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ October 2017, Aigerim Bulambayeva in Nation on 31 (31 Ekim 2017). "Kazakhstan to switch to Latin alphabet by 2025". The Astana Times (İngilizce). 19 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2022.
- ^ "Turkmenistan: Blow for Russian-Speakers". IWPR. 4 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2005.
- ^ "Turkmenistan at Twenty-Five: The High Price of Authoritarianism". Carnegie Endowment for International Peace. 19 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2017.
- ^ "Derusification of consciousness or Ukrainian narration of urban space". Історична правда. 22 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2022.
- ^ "In the Dnipro, about 30 streets were renamed, the names of which were associated with Russia". www.ukrinform.ua (Ukraynaca). 21 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2022.
- ^ ""The derussification of the Kyiv metro is part of the resistance": an interview with a historian about the new names of stations" (Ukraynaca). 26 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2022.
- ^ "Without Marshal Zhukov and Moscow streets. A new wave of decommunization and derussification has begun in Ukraine". nv.ua (Ukraynaca). 22 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2022.
- ^ "76% of Ukrainians support renaming streets and other objects related to Russia". Nikopol.City (Ukraynaca). 26 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2022.
- ^ "EIGHTH NATIONAL POLL: UKRAINE IN WAR CONDITIONS (APRIL 6, 2022)" (Ukraynaca). 16 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2022.
- ^ "About the strike on the Crimean bridge and the end of everything Russian in Ukraine. NV interview with Oleksii Danilov, which caused panic in the Kremlin". nv.ua (Ukraynaca). 21 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2022.